Η μεγάλη επιστροφή του διδακτισμού στη λογοτεχνία για παιδιά

Η μεγάλη επιστροφή του διδακτισμού έχει «συρρικνώνει» τη λογοτεχνία για παιδιά με μεγάλες συνέπειες για τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες του σήμερα και του αύριο

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου*

Ένα… φάντασμα πλανιέται πάνω από τη λογοτεχνία για παιδιά: τα τελευταία χρόνια οι επιτροπές που βραβεύουν βιβλία με τον άλλον ή τον έναν τρόπο υπογραμμίζουν εκείνη τη μεγάλη κατηγορία των βιβλίων που αποτυπώνει έναν νέου τύπου διδακτισμό, θα τον έλεγα, ΝΕΟΔΙΔΑΚΤΙΣΜΟ [1]. Πανεπιστημιακές μελέτες και έρευνες ολοένα το διαπιστώνουν. Πανομοιότυπα θέματα, χωρίς φαντασία, χωρίς πρωτοτυπία, χωρίς τολμηρότητα, χωρίς πειραματισμούς στην αφήγηση –πέρα από, ευτυχώς, ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις–, έχουν θεματικά και ιδεολογικά «συρρικνώσει» τη λογοτεχνία για παιδιά. Οι προθήκες των βιβλιοπωλείων έχουν γεμίσει με βιβλία για κάθε ηλικία που αναγράφεται ή υπονοείται με διάφορους τρόπους στο…εξώφυλλο ή στο οπισθόφυλλο, με π.χ. …550, 650, 750 κ.λπ. λέξεις και ανάλογες σελίδες και με θέματα επίσης διάφορα, επίκαιρα κατά περίπτωση, ευθυγραμμισμένα και με τη σχολική κυρίως ζητούμενη πραγματικότητα, ενίοτε σχετικά και με το φύλο και με δραστηριότητες στο τέλος λογοτεχνικών βιβλίων (ακόμη και σε αξιόλογα βιβλία).

Ένας ζοφερός ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΣΜΟΣ μιας αισθητικά αναφομοίωτης επικαιρότητας έχει ασφυκτικά εναγκαλίσει τη λογοτεχνία για παιδιά ο οποίος την οδηγεί σε έναν φρονηματιστικό δρόμο, που, αν συνεχιστεί, σε λίγα χρόνια και με την δύσθυμη περιρρέουσα κοινωνική πραγματικότητα ο διδακτισμός του 19ου αιώνα θα εγκαθιδρυθεί με σύγχρονα προσωπεία. Όλα αυτά μαζί με άλλα φαινόμενα, όπως:

• ποίηση για παιδιά σχεδόν δεν εκδίδεται,
• διηγήματα για παιδιά σχεδόν δεν γράφονται,
• τα βιβλία γνώσεων, τα περισσότερα, με την έλλειψη πηγών και βιβλιογραφίας, στοιχεία που μπορούν να παρακινήσουν σε περαιτέρω έρευνα τα παιδιά, στερούνται εγκυρότητας και αξιοπιστίας,
• υπάρχει εν πολλοίς σύγχυση σε είδη (π.χ. τα απλά εικονογραφημένα βιβλία με τα εικονοβιβλία, τα λεγόμενα picture books),

μας κάνουν να βλέπουμε με σκεπτικισμό τη δημιουργική πορεία της λογοτεχνίας για παιδιά.

Η συνέχεια του άρθρου εδώ

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ είναι Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου και Κριτικός λογοτεχνίας για παιδιά. Φέτος ήταν Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής για τα βραβεία του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ- Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.